Elektromagnetische straling is de voortplanting door de ruimte van elektromagnetische energie (velden). Hieronder vallen radiogolven, microgolven, infrarood, zichtbaar licht, ultraviolet, röntgenstraling en gammastraling. De straling waar we het op deze website over hebben, is met name de straling van zendmasten (GSM/UMTS/4G/5G) en wifi. Via dit soort zenders wordt er een sterk digitaal elektromagnetisch veld gecreëerd, wat het draadloos verzenden van informatie mogelijk maakt (voor bijvoorbeeld mobiel bellen en draadloos internet). Dit wordt hoogfrequente straling genoemd.
Daarnaast ontstaan er ook elektrische en magnetische velden rondom kabels, snoeren en apparaten. Er loopt namelijk een elektrisch veld van de hoogspanningsmasten, via het elektriciteitsnet naar de apparaten die zijn aangesloten in ons huis. Rondom bijvoorbeeld de computer, televisie, wasmachine en waterkoker is altijd een elektrisch veld aanwezig. Zodra het apparaat wordt aangezet begint de elektriciteit te stromen en ontstaat er naast het elektrische veld ook een magnetisch veld. Dit zijn de zogenoemde laagfrequente velden.
Op deze website richten wij ons met name op de hoogfrequente straling van zendmasten en wifi.
Soorten zendantennes
Na de analoge mobiele netwerken werd in 1994 de GSM-techniek (Global System for Mobile communications) geïntroduceerd. Dit wordt gezien als de tweede generatie (2G) van mobiele communicatie. In 2004 kwam de opvolger UMTS (Universal Mobile Telecommunications System; 3G). Net als GSM worden er bij UMTS digitale signalen verzonden, maar nu met grotere snelheden van dataoverdracht. Na UMTS is sinds 2014 LTE (Long Term Evolution; 4G) operationeel, met een nog hogere datasnelheid. Een sneller netwerk heeft ook meer (en intensievere) straling tot gevolg. In 2020 is gestart met de uitrol van de vijfde generatie van zendtechnieken, ofwel 5G NR (New Radio).
Door nieuwe technieken en toepassingen zijn apparaten steeds vaker draadloos met elkaar en met internet verbonden. Dit heet het Internet of Things. De draadloze communicatie gaat via het mobiele netwerk van een telecomprovider, via wifi of via een stadsnetwerk. Denk bijvoorbeeld aan een thermostaat die via kleine sensoren inspeelt op het dagelijkse leefpatroon, een slimme energiemeter die vanuit de meterkast automatisch de meterstanden doorstuurt en ook zelfrijdende auto’s horen bij het Internet of Things.
Kortom, techniek met zendantennes speelt een steeds grotere rol in ons dagelijks leven. Op 31 december 2019 waren er 47.028 zendantennes actief aan het stralen in Nederland (bron: Antennebureau). Dat is 1 zendantenne per 387 inwoners. Op het Antenneregister kun je zien waar ze precies staan.
Zie ook deze brochure van het Antennebureau met een nadere uitleg over de werking van zendantennes. En zie ook de blogs op de website Antennekaart.nl met achtergrondinformatie over o.a. de verschillende frequentiegebieden en de componenten van een zendmast.
Gepulste straling
De meeste digitale vormen van straling (zoals zendmasten, wifi en DECT-huistelefoons) zijn gepulst. Gepulst betekent dat de digitale informatie in ‘pakketjes’ wordt verpakt en met onderbrekingen in opeenvolgende zendpulsen draadloos wordt verstuurd. Deze signalen zijn elektromagnetisch van aard. Het pulserende karakter (scherpe pieken) van deze signalen maakt dat dit soort straling heel erg verstorend is voor ons lichaam. Het is vergelijkbaar met het verschil in kracht tussen een gewone waterslang en de kracht van een gepulste waterstroom uit een hoge drukspuit die op dezelfde kraan (bron) is aangesloten.
Er zijn veel aanwijzingen dat gepulste straling veel schadelijker is voor de mens dan ongepulste straling zoals die van bijvoorbeeld de analoge FM- en TV-zenders.
Verspreiding straling zendmast vanaf een flat
De hoofdrichting van de straling van een zendmast is nagenoeg horizontaal, met een lichte hoek (6-8 graden meestal) naar beneden gericht. Maar de zendmast geeft rondom, vooral dichtbij, in alle richtingen ook veel straling.
Hierboven is te zien dat de bovenste verdieping van de flat aan een zeer krachtig (tot 100% sterkte) elektromagnetisch veld blootgesteld wordt. Bij de bewoners van de paar verdiepingen daaronder is ook nog tussen de 5 en 10% van de oorspronkelijke intensiteit aan de orde.
Het is dan ook geen toeval dat mensen die op de bovenste verdiepingen van flats met zendmasten wonen vaker gezondheidsklachten ervaren en vaker last hebben van depressies en andere klachten. De straling neemt pas vanaf 400 meter noemenswaardig af en toevalligerwijs is dat exact de grens waarop mensen veel minder klachten hebben vergeleken met de mensen die binnen die 400 meter grens wonen.
De stralingsbundel van een enkele zender is 120 graden breed. Staan er drie zenders op het dak, dan wordt dus rondom, 360 graden, in alle richtingen gestraald. Staan er nog meer zenders opgesteld dan moeten de stralingsblootstellingen van de verschillende zenders bij elkaar opgeteld worden. Zie voor de volledige uitleg deze link van de website StopUMTS.nl.
Wanneer vergunning nodig
Volgens het antenneconvenant mogen antennemasten die kleiner zijn dan 5 meter vergunningsvrij geplaatst worden. De gemeente start na het indienen van de plannen van de provider een instemmingsprocedure op. Als meer dan 50% van de mensen van het complex tegen stemt gaat de plaatsing niet door. Niet reageren betekent instemmen.
Wanneer de mast hoger is dan 5 meter, dan moet er een bouwvergunning aangevraagd worden. Er geldt dan een inspraakprocedure waarbij belanghebbenden bezwaar kunnen maken. De gemeente kan een voorlichtingsbijeenkomst organiseren maar is dit niet verplicht.
In aanmerking komende locaties voor een mast zijn: hoge gebouwen, hoogspanningsmasten, langs snelwegen, spoorlijnen, rivieren, sportcomplexen e.d. In principe zijn uitgesloten: beschermde dorpsgezichten, monumenten, parken, bosgebieden, woongebieden waar geen veilige afstand van de mast in acht genomen kan worden, laagvliegzones e.d.
Frequenties
De mobiele netwerken die tegenwoordig in gebruik zijn werken meestal niet op een enkele frequentie, maar op een aantal verschillende frequentiebanden:
2G: 900 MHz en 1800 MHz banden
3G: 2100 MHz band wordt vooral gebruikt, maar ook 900 MHz is in gebruik
4G: 800 MHz, 900 MHz, 1800 MHz, 2100 MHz en 2600 MHz
5G: vooralsnog 700 MHz en 1800 MHz, daar zal in de toekomst de 3,5 GHz band (veiling in 2023) en de 26 GHz band aan worden toegevoegd
N.B. 1 GigaHertz (GHz) = 1000 MegaHertz (MHz)
Niet elke provider heeft een vergunning voor alle frequentiebanden. Op Antennekaart.nl kun je zien hoe deze vergunningen verdeeld zijn. Lage frequenties hebben een grote golflengte, deze signalen kunnen grote afstanden overbruggen. Hoge frequenties hebben een veel kleinere golflengte, waardoor de signalen minder ver reiken.
Het Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken heeft een overzichtskaart van het Nederlandse Frequentiespectrum gepubliceerd, waarop je kunt zien welke frequenties zijn gereserveerd voor welke apparaten en draadloze toepassingen.
Nog veel meer straling op komst
Op 29 mei 2017 zijn het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie akkoord gegaan met het WiFi4EU-initiatief. Dit houdt in dat er € 120 miljoen aan subsidie beschikbaar is gesteld voor Europese gemeenten om gratis wifi-hotspots te realiseren op zoveel mogelijk openbare plekken, zoals parken, pleinen, overheidsgebouwen, bibliotheken, ziekenhuizen, musea, etc. Hierdoor worden openbare plekken dus niet meer toegankelijk voor stralingsgevoelige mensen.
Daarnaast is er in 2020 gestart met de uitrol van 5G. Het 5G-netwerk zal met name gebruikt gaan worden voor het Internet of Things (draadloze communicatie met koelkasten, wasmachines, beveiligingscamera’s, zelfrijdende auto’s, etc.). Door 5G zal de blootstelling aan straling voor alle mensen substantieel verhoogd worden. Het komt ook bovenop de straling van 2G, 3G, 4G en de wifi die momenteel al actief is. Momenteel zijn al de 700 MHz en 1800 MHz frequenties in gebruik genomen voor 5G toepassingen. In 2023 wordt de 3,5 GHz-frequentie voor 5G geveild door de Rijksoverheid. Het is nog niet bekend wanneer de 26 GHz-frequentie geveild zal gaan worden.
Van elektromagnetische straling is inmiddels al bewezen dat het schadelijk is voor de gezondheid van mensen, dieren en de natuur. Op 13 september 2017 heeft een groep van 186 wetenschappers uit 36 landen in een appèl de Europese Unie dringend gewaarschuwd voor de gevaren van 5G. Zij verzoeken de EU om te stoppen met 5G totdat onafhankelijk is vastgesteld dat dit niet schadelijk is.
Desondanks wordt het 5G-netwerk momenteel gewoon uitgerold terwijl er nog vrijwel geen onderzoek is gedaan naar de gezondheidsrisico’s van 5G. In plaats van het toepassen van het voorzorgsprincipe worden we als bevolking gebruikt als proefkonijnen. De invoering van 5G is dan ook te beschouwen als het grootste biologische experiment op de mensheid ooit, zonder precies te weten wat de lange termijn-gevolgen hiervan zullen zijn voor de gezondheid van mens, dier en natuur.
Zie voor meer informatie deze pagina’s:
Gezondheidsklachten | Blootstellingsnormen | Wetenschap | Politiek/Overheid | 5G en Smart Cities | Straling afschermen/beperken
Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.