Anders dan de naam doet vermoeden is 5G niet zomaar de ­opvolger van de reeds bestaande draadloze netwerken. 5G ­introduceert een compleet nieuwe technologie met ­mogelijkheden die de functionaliteit van de huidige netwerken doet verbleken. ­Volgens het World Economic Forum (WEF) zal 5G een ware “digitale revolutie” ­ontketenen en heeft het de potentie “de wereld te veranderen op ­manieren die we ons nog niet eens kunnen voorstellen”. Maar of we daar blij mee moeten zijn?

Het 5G-netwerk (de 5e generatie draadloze netwerken) wordt sinds enkele jaren door media en politiek juichend ­gepresenteerd: 5G wordt nóg ­sneller en kan veel meer data verzenden. Bovendien kunnen met 5G ingewikkelde processen geautomatiseerd en op afstand gestuurd worden. En wat te denken van zelf-rijdende auto’s en operaties die op afstand ­uitgevoerd kunnen worden? Wie wil dat nou niet?

De eerste fase van de uitrol van 5G in Nederland is in 2020 afgerond. In de zomer van dat jaar stelde de overheid via een veiling drie frequenties beschikbaar voor 5G: 700, 1400 en 2100 MHz. Opbrengst: 1,23 miljard euro. De 5G-antennes op deze drie frequenties hebben een bereik van enkele kilometers en zijn ­toegevoegd aan bestaande zendmasten en op ­bestaande antennelokaties. Naar schatting enkele honderd­duizenden van deze 5G-antennes zijn geplaatst.

Over het exacte aantal geeft het ­Antennebureau echter geen helderheid. Sterker nog: in februari 2020 (een half jaar voor de uitrol van de eerste fase van 5G) is besloten alleen nog de antennelokaties te tellen en niet meer het aantal antennes dat op die betreffende lokatie aanwezig is (niet zelden 9 of meer). Wie wil weten waar de antennes (2G t/m 5G) zich bevinden, hoeveel het er zijn en welke provider ze wanneer heeft geplaatst, kan terecht op ­­­Antennekaart.nl.

In fase 1 van 5G wordt er min of meer voortgeborduurd op de ­bestaande technologieën en is er nog maar weinig nieuws onder de zon. Het zullen vooral de volgende fasen van 5G zijn die de aangekondigde digitale revolutie gaan vormgeven. Fase 2 van de uitrol van 5G staat in Nederland tussen 2022 en 2025 op de agenda. Het betreft de veiling (eind 2022) en de daarop volgende uitrol van 5G via de 3,5 GHz-frequentie. In deze periode zullen steden langzaam maar zeker getransformeerd worden tot Smart Cities.

De belangrijkste onderdelen van fase 2 zijn small cells en het Internet of Things (IoT) netwerk. Small cells zijn zenders, vergelijkbaar met ­wifi-routers (denk aan de ‘­witte kastjes’ in Apeldoorn) die in de openbare ruimten, op tien tot ­honderd meter afstand van elkaar, geplaatst worden. Ze zorgen voor een betere verbinding en sneller internet, ook op drukbezochte plekken. Hoeveel small cells er zijn geplaatst, blijft onduidelijk.

Het IoT-­­netwerk bestaat uit alle ­‘slimme’ (huishoudelijke) ­apparaten die via internet met andere apparaten of systemen in ­contact staan en daarmee ­gegevens ­uitwisselen. Het (reeds ­bestaande) IoT-­netwerk zal met de komst van fase 2 flink ­worden uitgebreid, omdat steeds meer ‘­slimme’ ­toepassingen, ­voor­­zien van ­sensoren, ­camera’s en/of microfoons, ­gecreëerd ­zullen ­worden. In hoeverre de gegevens die dit IoT-netwerk opslaat, ­worden doorverkocht aan onbekende ­derden, is niet te achterhalen.

Ook de 26 GHz en 60 GHz band worden in fase 2 ingezet voor 5G. Het gaat daarbij om een groot (maar onbekend) aantal ­antennes met een bereik van enkele meters, in de ­binnen- en buitenruimten. ­Saillant detail is dat de Gezondheidsraad heeft geadviseerd “de ­frequentieband van 26 GHz niet voor 5G in gebruik te ­nemen zolang ­mogelijke gezondheids­risico’s niet zijn onderzocht”.

De ­overheid heeft inmiddels laten weten dit ­advies naast zich neer te leggen. 60 GHz wordt ­ingezet om buiten­gebieden, waar geen ­glasvezel mogelijk is, te voorzien van snel ­internet. Het gaat om vele ­antennes, op korte afstand van elkaar. Een zorgwekkend ­wetenschappelijk bewezen feit, is dat 60 GHz de moleculaire structuur van zuurstof verandert, waardoor die minder gemakkelijk, of zelfs ­helemaal niet meer, wordt opgenomen in ons bloed.

Wat er na fase 2 gaat gebeuren is nog onbekend, maar een rondgang op de site van het World Economic Forum maakt duidelijk dat de mogelijkheden van 5G eindeloos zijn. Zo stelt 5G het WEF niet alleen in staat Smart Cities te ­creëren, de technologie biedt ook volop kansen voor de ­ontwikkeling en ­vervolmaking van ­robotisering en ­Kunstmatige ­Intelligentie (technologieën die menselijke gedachten en ­handelingen kunnen ­nabootsen).

En zelfs, zo meldt het WEF, het ­Internet of Bodies (het verzamelen van ­fysieke gegevens via een reeks apparaten die ­kunnen ­worden ­geïmplanteerd, ingeslikt of ­gedragen, zoals ­bijvoorbeeld een ­onderhuidse chip als digitaal identiteitsbewijs) en ­transhumanisme (de ­samensmelting van de ­fysieke, ­digitale en biologische ­werelden) ­komen met behulp van de 5G IoT-technologie binnen handbereik. De ontwikkelingen zijn al enkele ­jaren gaande.

In Nederland bevinden we ons momenteel in fase 2, ­waarbij Apeldoorn is aangewezen als pioneer-Smart City. Overige ­Nederlandse gemeenten waar wordt (samen)gewerkt aan smart pilots en projecten zijn de 40 ­ste­den die deel uitmaken van het ‘G40-stedennetwerk’.

De belangrijkste ­maatschappelijke thema’s zijn energietransitie, mobi­liteit, digitalisering van de ­samenleving en woningnood.