Het zal niemand ontgaan zijn dat het fenomeen ‘smart city’ steeds meer wordt gepromoot door overheden en industrie. Maar zitten burgers daar wel op te wachten? Want wat zijn de gevolgen voor onze privacy? Willen we wel leven in zo’n ‘surveillance staat’? Slaan we niet een beetje door in het willen controleren en beheersen van burgers? Waar is de menselijkheid gebleven?
Diverse gemeenten zijn al volop bezig met het maken van plannen voor de invoering van de zogenaamde ‘slimme lantaarnpalen’ met ingebouwde camera’s, geluidssensoren, wifi, 5G, etc. Maar ze vergeten vaak daarbij eerst te onderzoeken wat de gevolgen hiervan zijn voor o.a. de privacy en gezondheid. Burgers worden meestal zelfs in het geheel niet betrokken bij de smart city plannen. En dat is natuurlijk de wereld op z’n kop. Gemeenten zijn er om de belangen van haar burgers te behartigen.
Gelukkig worden burgers wel steeds mondiger en zien we steeds meer burgerinitiatieven om de gemeenten aan te spreken op de smart city-ambities. Zo heeft een groep inwoners uit gemeente Renkum via een WOB-verzoek (Wet openbaarheid bestuur) inzage gevraagd in de smart city-plannen. De belangrijkste stukken werden echter vanwege vertrouwelijkheid niet openbaar gemaakt. Burgerinitiatief Burgers aan Zet heeft daar bezwaar tegen ingediend en het recht benut om in te spreken bij de gemeenteraadsvergadering. Een prachtig pleidooi dat het waard is om te bekijken (12:59 min.). En gelijk een mooi voorbeeld voor anderen. Weet jij al wat de smart city-plannen zijn van jouw gemeente?
Onderstaand kun je het verhaal van burgerinitiatief Burgers aan Zet in gemeente Renkum lezen. En daaronder vind je de informatie over een interessante smart city-lezing op 23 juni in Oosterbeek en een aantal tips voor als jij ook wilt starten met een burgerinitiatief in jouw woonomgeving.
Burgers aan Zet gemeente Renkum
“Wij zijn inwoners van de 5 dorpen van gemeente Renkum: Oosterbeek, Heelsum, Wolfheze, Doorwerth, Renkum en Heveadorp. Meer en meer merken wij dat wij buiten de informatievoorziening van de gemeente worden gehouden in onderwerpen die onze leefomgeving aangaan. Middels onze verbinding ‘Burgers aan Zet’ maken wij de wensen en grenzen van onze dorpsgenoten zichtbaar voor de gemeente. (Bekijk hier hun website.)
Slimme lantaarnpalen gemeente Renkum
In de dorpen van Renkum worden 6300 ‘slimme lantaarnpalen’ geplaatst. Wat is een ‘slimme’ lantaarnpaal? Dat zijn lantaarnpalen die licht geven. Volgens de technische specificaties kunnen deze ook worden voorzien van laad units, 5G kastjes, camera’s, sensoren en afluisterapparatuur. Dit roept vraagtekens bij de inwoners van de dorpen op. Waarom zouden we verlichting willen die ons kan opnemen en registreren?
Inmiddels is bekend dat Renkum contracten heeft gesloten met marktpartijen ’ter exploitatie van de lichtvoorzieningen’. Meer wordt niet bekend gemaakt.
Exploitatie betekent dat de lantaarnpalen zichzelf gaan terugverdienen middels een zogenaamd terugverdienmodel. Hiertoe zijn businessplannen opgesteld en contracten met afnemers gesloten. Wat staat er in dat plan? Wat wordt er verkocht? Wie koopt dat en wat wordt er vervolgens mee gedaan?
Met deze vragen hebben wij ons tot de gemeente gewend en is er een WOB verzoek ingediend. In antwoord hierop zijn slechts stukken vrijgegeven uit de eerste fase van dit project, waarbij gemeenten en latere contractspartners zelf nog niet duidelijk voor ogen hadden wat hun doelen en de daartoe openstaande middelen zouden gaan zijn.
We hebben bezwaar aangeschreven op de beslissing om de geheimhouding van de andere stukken niet op te heffen. Immers, de palen stonden er al, de burgers stonden voor een voldongen feit, maar welke feiten dat zouden zijn is ons niet duidelijk?!
Raadsvergadering 15 mei 2024
De gemeente had tot in april de tijd om de stukken openbaar te maken. Mailcontact maakt kenbaar dat de gemeente graag uitstel wil tot 8 juli. Dit is de laatste werkdag voor het zomerreces en het risico dat het delen van informatie dan over dit zomerverlof heen wordt getild is aanwezig.
Op 15 mei vond een raadsvergadering plaats met als agendapunt ‘al dan niet opheffen van geheimhouding’ in reactie op ons bezwaar. Bij deze raadsvergadering hadden burgers het recht in te spreken. Hier hebben wij uiteraard gebruik van gemaakt.
Er waren veel inwoners van gemeente Renkum aanwezig. Hier kun je de opnamen zien van het spreken van een van de deelnemers van Burgers aan Zet.
In reactie op haar relaas lieten ook raadsleden van zich horen en beaamden dat openbaarheid de voorkeur heeft. De term ‘Smart City’ werd niet vermeden. Hierop is het agendapunt van de agenda van deze raadsvergadering gehaald door de raad.
Dit betekent niet dat het onderwerp van tafel is, maar dat de raad het college van Burgemeester en Wethouders de opdracht geeft duidelijker te zijn, alle vragen te beantwoorden die door de raadsleden zijn gesteld en zo breed mogelijk in te gaan op het verzoek van inwoners om stukken openbaar te maken.
Het agendapunt ‘geheimhouding opheffen’ is doorgeschoven naar de raadsvergadering van juni. Dit zal de laatste donderdag van juni zijn. Burgers aan Zet en inwoners zijn welkom om aan te haken.”
Lezing Smart City gemeente Renkum en Arnhem op 23 juni
Op zondag 23 juni 2024 organiseert Burgers-Aan-Zet een lezing over de transformatie van onze gemeentes in ‘smart cities’. De lezing wordt gegeven door burgeronderzoeksjournalist Maartje van den Berg. Je bent er waarschijnlijk niet mee bekend, maar de gemeentes Renkum en Arnhem hebben de ambitie om van onze gemeentes ‘smart cities’ te maken. De voorbereidingen daarvan zijn momenteel in volle gang, te herkennen aan wegwerkzaamheden, ondergrondse bekabelingswerkzaamheden, verkeersregistratiewerkzaamheden d.m.v. telslangen en kentekencamera’s.
‘Smart’ staat voor: surveillance monitoring analysis reporting technology. ‘Smart cities’ rukken in heel Nederland op. Onze gemeentes lopen daarbij voorop. Daartoe hebben zij contracten gesloten met private ondernemingen die onder meer ‘slimme’ lantaarnpalen hebben geplaatst (in gemeente Renkum 6300 stuks), waarin technische snufjes geïntegreerd kunnen worden zoals camera’s, gezichtsherkenning, afluisterapparatuur, 5G, drones, sensoren voor fijnstof & verkeerstellingen en ook IoT (Internet of Things). De gegevens die deze techniek oplevert zijn onze data die de contractspartijen onder niet openbaar gemaakte voorwaarden mogen verhandelen.
Meer weten over wat je nu en dadelijk boven het hoofd hangt? Kom naar de lezing! Schrijf je meteen in, vol = vol. Waar: Lebret Zalencentrum, Lebretweg 51 Oosterbeek. Tijdstip: 14.00 tot 16.00 uur met inloop vanaf 13.30 uur. Inschrijven via mail naar: Burgers-aan-zet@protonmail.com. Kosten: € 10,- cash aan de deur. Bekijk Flyer.
Hoe zit dat in jouw gemeente?
Weet jij al wat de plannen van jouw gemeente zijn rondom smart cities? Misschien is dit een mooi moment om samen met wat buurtgenoten dat uit te gaan zoeken. Je kunt zelf een WOB-verzoek (Wet openbaarheid van Bestuur, tegenwoordig bekend als de Woo, Wet open overheid) indienen bij jouw gemeente om te vragen wat de plannen zijn. Er geldt openbaarheid van bestuur, dus de gemeente dient de betreffende stukken daarover openbaar te maken en op verzoek bij jou aan te leveren.
En zoals je in bovenstaand voorbeeld hebt kunnen zien, heb je ook het recht om in te spreken bij de gemeenteraadsvergadering. (Je kunt hier de inspreektekst van Burgers aan Zet downloaden als PDF-bestand). Je kunt ook het verzoek indienen om dit onderwerp op de agenda te zetten. Een smart city heeft verstrekkende gevolgen; niet alleen voor onze privacy maar ook voor onze gezondheid. Het is dus belangrijk dat daar in alle openheid gezamenlijk het debat over wordt aangegaan.
Je kunt op deze plattegrond bekijken of er al een groep actief is in jouw regio. Als die er nog niet is, dan kun je ook zelf een groep opstarten en de contactgegevens met ons delen, zodat we die kunnen toevoegen aan de plattegrond. En zie deze pagina voor nog meer mooie burgerinitiatieven ter inspiratie.
Meer informatie:
Website burgerinitiatief Burgers aan Zet gemeente Renkum: https://burgers-aan-zet.my.canva.site/. Zie met name ook de informatie-links naar de betreffende documenten en video’s: https://burgers-aan-zet.my.canva.site/#informatielinks.
Lees ook:
> Hoe smart is Smart City?
> Goed nieuws uit Apeldoorn: uitrol ‘witte kastjes’ gaat niet door
> Motie unaniem aangenomen in Wageningen om voorlopig af te zien van commercieel gebruik slimme lantaarnpalen
> Burgers Utrechtse Heuvelrug adviseren Gemeenteraad & Suggesties voor andere lokale groepen
Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.