Deze week stond in dagblad Trouw het bericht dat uit een recent RIVM-rapport is gebleken dat bijna 10 procent van de Nederlanders hinder ondervindt van het horen (en voelen) van bromtonen. Twee procent ondervindt hier zelfs ernstige hinder van en dit aantal is groeiende. Dit betreft dus veel mensen!
Naast de bekende oorzaken zoals ventilatiesystemen en warmtepompen werd er zowaar ook aandacht besteed aan de relatie tussen bromtonen en straling. Zelf heb ik die relatie inderdaad ook ervaren (en velen met mij). Wat een goede ontwikkeling dat dit onderwerp openlijk wordt besproken.
Laagfrequent geluid
Laagfrequent geluid is een sterk toenemend, maar nog steeds onderschat, fenomeen in de westerse, geïndustrialiseerde wereld. Door de groei van de economie, de toename van steeds zwaardere installaties en de verhoging van druk in leidingen, komen op steeds meer plekken zware, lage bromtonen en trillingen voor.
Bekende veroorzakers zijn ventilatoren, verwarmingspompen, liftmotoren, compressoren, windmolens, koelinstallaties, de ondergrondse infrastructuur van waterzuivering, rioolpompen, gastransport, stadsverwarming, etc. De bron van het geluid hoeft niet in je eigen huis te staan, en zelfs niet bij de buren of in hetzelfde woonblok. Door de lange golf, heeft laagfrequent geluid makkelijk een bereik van maar liefst 50 kilometer. Geen wonder dat een bron dus moeilijk op te sporen is en dat het geluid maar lastig te ontlopen is.
Veel mensen horen niet alleen de zware bromtonen, maar voelen ook de fysieke trillingen van dit lage geluid. Dat kan levens ontwrichtend zijn weet ook Dirk van der Plas. In het bericht van dagblad Trouw staat het als volgt beschreven:
“Alsof hier voor de deur een vrachtwagen stationair staat te draaien. En niet minder zacht ook.” Veel van hen voelen de trillingen ook, alsof ze voor een grote luidspreker in een concertzaal staan. “En ik ervaar ook een soort elektrische prikkel tegen mijn oren, alsof iemand er een batterij tegenaan houdt.”
Van der Plas en zijn lotgenoten hebben drie problemen. Ten eerste natuurlijk het constante gebeuk in hun oren en lichaam. Maar ook dat de medische wetenschap hun tot op heden geen enkel zicht op oplossingen of uitleg kan bieden. En tot slot het onbegrip van hen die niets horen – de ruime meerderheid van de wereldbevolking. […]
Van der Plas heeft weinig hoop dat zijn klachten binnenkort verholpen kunnen worden. Hij zit er nu tien jaar chronisch vermoeid door in de ziektewet. Tussen zeven en acht uur gaat hij naar bed, om door de onvaste slaap net zo vermoeid weer wakker te worden. “Bij thuiskomst gisteren was de brom loeihard”, mailt hij een dag na het interview. “Dat is amper te overleven. Het feit dat geen enkele instantie dit oppakt, dat je er dus nergens mee heen kan, is zeer pijnlijk.”
Relatie tussen Laagfrequent geluid en Straling
In het artikel wordt ook elektromagnetische straling als mogelijke oorzaak genoemd. Zelf heb ik ook last van laagfrequent geluid. Op basis van jarenlange eigen ervaringen heb ik voor mijzelf geconstateerd dat mijn laagfrequent geluidklachten inderdaad samenhingen met een fysieke stralingsoverbelasting (door zendmasten, wifi, smartphones, etc). Zolang ik stralingsarm leef blijven mijn laagfrequent geluidklachten minimaal. In gesprekken met anderen heb ik gemerkt dat er veel meer mensen zijn die bij zichzelf ook de link tussen laagfrequent geluid en elektromagnetische straling hebben ontdekt.
Het menselijk lichaam werkt op basis van (lichaamseigen) elektromagnetische signalen. Zendmasten en wifi zenden daar kunstmatige gepulste elektromagnetische velden dwars doorheen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat er daardoor allerlei biologische lichaamsprocessen verstoord raken, waardoor je gevoeliger wordt voor prikkels van buitenaf, zoals een gevoeligheid voor geluid. En ondanks dat veel mensen het laagfrequente geluid niet kunnen horen, is het bromgeluid en de geluidstrilling er wel degelijk. Maar het blijft een lastig fenomeen omdat de bron vaak niet te vinden is gezien de aard van het geluid.
World Hum Map versus Wireless Network Map
De Canadese biofysicus Glen MacPherson, werkzaam aan de universiteit van British Columbia, heeft zelf ook last van laagfrequent geluid en richtte er een meldpunt voor op: TheHum.info. Iedereen kan op een wereldkaart precies aangeven waar hij ‘de stationaire vrachtwagen’ hoort. Ze proberen daarmee zo goed mogelijk uit te zoeken wat de regio’s met veel geluidsklachten gemeen hebben.
Onderstaand staat links een afbeelding van de geregistreerde klachten van laagfrequent geluid (bron: The World Hum Map). En rechts staat het aantal draadloze communicatienetwerken (zendmasten/wifi) in Europa, waarbij geel de meeste straling betekent (bron: Wireless Network Map). Wellicht zijn er ook andere verklaringen, maar de afbeeldingen tonen verrassend veel overeenkomsten!
MacPherson geeft aan dat hij niet de ervaring heeft dat straling een veroorzaker van de brom kan zijn omdat hij in een zelfgebouwde stralingsarme ruimte nog steeds last had van de brom. Maar een stralingsbelasting is iets dat je in de loop der tijd opbouwt. Als je in een stralingsarme ruimte bent, dan is niet gelijk die stralingsbelasting uit je lichaam weg. Ik ben heel benieuwd wat er zou gebeuren in deze situatie als hij zelf geen stralingsbelasting meer in zijn lichaam heeft en dan diezelfde test doet.
De Nijmeegse biofysicus Bernhard Englitz heeft ook vraagtekens bij het stralingidee. Hij zegt: “Als straling zo hard staat dat het zenuwen activeert, verwacht je dat probleem ook in andere organen zoals het oog. Maar daar lijken deze mensen geen last van te hebben.” Dat is pertinent niet waar. Heel veel mensen die stralingsklachten ervaren, hebben juist ook last van druk op hun ogen, dubbel zien of andere oogirritaties. Sterker nog, dat is het allereerste waar ik last van krijg als ergens veel straling is. En als ik weg ben uit de omgeving met veel straling, dan trekken deze oogklachten weer weg. Zie bijvoorbeeld ook de resultaten van dit onderzoek.
Inmiddels is duidelijk dat er een grote diversiteit aan laagfrequent geluid-ervaringen bij mensen bestaat. Dus straling zal waarschijnlijk niet voor iedereen een verklaring zijn. Maar het is zeker wel iets om verder onderzoek naar te doen. De Rijksuniversiteit Groningen beschouwt laagfrequent geluid ook als een serieus probleem en is dit jaar gestart met het wetenschappelijk onderzoek ‘Laagfrequentgeluid – Een omgevingsstressor die problemen veroorzaakt?‘.
Geen tinnitus
Helaas komt in het artikel van Trouw ook weer het onderwerp tinnitus op. Een veel voorkomende verwarring die de aandacht mijns inziens afleid van het werkelijke probleem. Tinnitus is een hoge piep of oorsuizen wat je van binnen hoort (‘intern geluid’). Laagfrequent geluid is juist een lage brom die van buitenaf komt. Bij tinnitus zijn trilhaartjes in de oren beschadigd waardoor er minder signalen aan de hersenen worden doorgegeven. De ontstane leegte wordt daarna zelf ingevuld, waardoor het lijkt alsof er een constante piep aanwezig is.
Dit zelfde principe zou volgens sommigen dan gelden voor de lage bromtonen. Maar dat is volgens mij helemaal niet aan de orde. Als trilhaartjes in de oren beschadigd zijn, dan is dat een blijvende situatie. Als ik zelf stralingsarm leef, dan is de bromtoon weg, terwijl een beschadiging van die trilhaartjes niet zomaar ineens weg kan zijn. Verder ervaren veel mensen naast de bromtoon ook gelijktijdig de fysieke geluidstrillingen in hun hele lijf, dat is geen kwestie meer van alleen iets horen. Daarnaast is de bromtoon een recent fenomeen, terwijl tinnitus al heel lang bestaat.
Gemeenten en GGD
Veel gemeenten weten niet wat ze aan moeten met deze problematiek. Drie gemeenten met veel overlast trekken momenteel samen op en praten binnenkort met het RIVM om te kijken hoe hier landelijk onderzoek naar kan komen. Initiatiefneemster van het gesprek daarover is Noortje van den Nieuwenhuizen, adviseur voor de gemeente Zuidhorn in Groningen. Zij neemt daarnaast Zutphen en Nijmegen mee naar het RIVM. Wellicht handig als ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) er bij wordt betrokken, zodat er ook gemeentelijk beleid voor gemaakt kan worden.
Door de GGD’s wordt, net als bij stralingsklachten, ook bij laagfrequent geluidklachten cognitieve gedragstherapie geadviseerd om mensen te leren omgaan met de ervaren hinder. Wellicht goed bedoelt, maar dat lost uiteraard niet de oorsprong van het probleem op. Zowel het laagfrequente geluid als de elektromagnetische straling zijn feitelijke zaken die er gewoon echt zijn. In plaats van te doen alsof het psychisch is, en daarmee het probleem af te schuiven op de betreffende persoon zelf, kunnen we als samenleving beter deze milieufactoren eens serieus gaan nemen.
Het is dan ook belangrijk dat er onderzoek gaat plaats vinden naar de relatie tussen de laagfrequent geluidklachten en de emissie van verstorende frequenties, zodat er gericht naar werkelijke oplossingen (zowel medisch als technisch) gekeken kan gaan worden. Verder kan er bewust naar mogelijkheden gezocht gaan worden waardoor apparaten minder laagfrequent geluid produceren. En dat is nog een hele uitdaging in tijden waarin warmtepompen, ventilatiesystemen, windmolens, etc. in opkomst zijn. Dat zijn allemaal bronnen van laagfrequent geluid.
Voor wat betreft elektromagnetische straling is het uiteraard ook in het belang van de volksgezondheid dat de stralingsintensiteit wordt beperkt en dat er dus niet heel veel zendantennes bij gaan komen om 5G mogelijk te maken. Laten we vooral gaan zorgen voor stralingsvrije gebieden in Nederland zoals Fred Woudenberg, Hoofd van de afdeling Gezondheid & Milieu van de GGD, heeft geadviseerd. Dan werken we tenminste aan échte oplossingen voor deze problemen.
Silvia Belgraver
Naschrift:
Zie voor meer informatie over laagfrequent geluid de website van Stichting Laagfrequent geluid en de documentaire De Brom.
Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.