Hoorzitting over gezondheidsrisico’s van geplande militaire radarinstallatie in Herwijnen

© Artist impression radarstation, Defensie

Het Ministerie van Defensie wil een militaire radarinstallatie gaan bouwen in het Gelderse dorp Herwijnen. De burgers en de gemeenteraad hebben hier grote bezwaren tegen en willen deze radar vanwege mogelijke gezondheidseffecten niet zo dicht bij hun dorp. Zeker omdat er in het dorp vier keer zoveel mensen lijden aan de dodelijke spierziekte ALS, dan elders in het land. Ze vragen zich af of het feit dat Herwijnen al meerdere radars heeft (gehad), die ziekte zou kunnen veroorzaken.

Eerder liet de gemeente al weten alle mogelijke juridische middelen aan te grijpen om de radar tegen te houden. Defensie heeft echter de Rijkscoördinatieregeling ingezet om het landsbelang voorop te stellen, zodat lokale autoriteiten gepasseerd kunnen worden. Het TV-programma De Hofbar besteedde hier in haar uitzending van 1 september uitgebreid aandacht aan. De overheid wil haar plannen er koste wat kost doorheen drukken. De plannen zijn te bekijken via de website van Defensie en op 16 en 17 september 2020 worden er informatie­bijeenkomsten georganiseerd. Iedereen kan tot 12 oktober 2020 reageren op de plannen. Dus dit is het moment om je bezwaren kenbaar te maken!

Op donderdag 10 september vindt er een hoorzitting plaats om Kamerleden die nog vragen hebben over de radar meer duidelijkheid te geven. De deelnemers aan het gesprek zijn: afgevaardigden van TNO; Prof. dr. ir. Roel Vermeulen van Universiteit Utrecht; Natuurkundige Dr. Leendert Vriens; Prof. Guy Vandenbosch, hoogleraar Telecommunicatie en Microgolven aan de Universiteit Leuven, en twee inwoners van Herwijnen die al jaren onderzoek doen naar de radar. De hoorzitting is terug te kijken via deze link. Onderstaand kun je alvast de “position paper” voor de hoorzitting lezen van Natuurkundige Dr. Leendert Vriens.

Herwijnen, SMART-L radar, repliek Tweede Kamer 10 september 2020,
Dr. Leendert Vriens

Ik behandel twee onderwerpen:

  • De richtlijnen van de International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) voor blootstelling aan radio-frequente elektromagnetische velden (RF EMV) van draadloze communicatie en radar. Deze richtlijnen zijn in Nederland het toetsingskader om vast te stellen of de volksgezondheid volgens de overheid in voldoende mate beschermd is.
  • De bovennormale EMV belasting in Herwijnen door introductie van zowel 5G als door de al aanwezige KNMI radar, scheepsradars en de voorgenomen plaatsing van de SMART-L-radar.

Het eerste onderwerp, ICNIRP

De ICNIRP-richtlijnen staan al sinds de invoering in 1998 ter discussie omdat ze, evenals die uit 2020, alleen rekening houden met de schadelijkheid van thermische effecten waarbij in 6 of 30 minuten een temperatuurverhoging in ons lichaam optreedt van 1° C. In duizenden publicaties van onafhankelijke onderzoekers zijn echter niet-thermische biologische effecten overtuigend aangetoond bij RF EMV belastingen ver onder de ICNIRP richtlijnen. Een aantal van die effecten zijn schadelijk voor de gezondheid. Ik noem hier de vorming van vrije radicalen, stresshormonen, enkele en dubbele breuken in DNA, micronuclei en tevens het optreden van oxidatieve stress en neurologische effecten.

In een advies van de Nederlandse Gezondheidsraad over de gevaren van microgolfstraling, in 1975 uitgebracht op verzoek van de regering, staat en ik citeer:

”Niet-thermische effecten, beschreven bij ‘lage’ intensiteiten, zijn o.a. biologische veranderingen in membraanpermeabiliteit, macromoleculaire veranderingen, gewijzigde elektrische eigenschappen in zenuwcellen, zenuwvezels en spiervezels. Deze biologische veranderingen kunnen resulteren in activering van enzymen, beïnvloeding van celdelingscyclus, chromosoomafwijkingen, veranderingen in de samenstelling van het bloed, vegetatieve-asthenische syndromen, afwijkingen van het elektro-encephalogram, angiodystonie als gevolg van storingen van de hersenstam, diencephale syndromen, geleidingsstoornissen in het perifere zenuwstelsel en andere effecten.”

Toen, in 1975, was er duidelijk al veel bekend over de niet-thermische biologische effecten veroorzaakt door lage-intensiteit RF EMV (microgolven). Inmiddels zijn we duizenden publicaties verder, ik noem enkele.

  1. In het TNO-2003 rapport FEL-03-C148 van Zwamborn en medewerkers staat dat bij proefpersonen blootgesteld aan UMTS-achtige EMV een verminderd welzijn en een verandering van cognitieve prestaties geconstateerd zijn. Dat was bij 1 V/m, een factor 60 onder de ICNIRP richtlijn. Eén proefpersoon werd zelfs zodanig onwel tijdens de blootstelling dat voorgesteld werd een ambulance te bellen. Die persoon had nooit eerder dergelijke ernstige klachten gehad, daarna ook niet, vertelde hij me kort geleden.
  1. Het door de EU betaalde Reflex onderzoek, in de jaren 2000-2004 uitgevoerd in 12 Universiteits- en Research Instituten in 7 landen in de EU. Van de onderzoeksleiders waren er 8 hoogleraren, prof. dr., en 4 dr. Genetische schade (enkele en dubbele DNA breuken en micronuclei vorming) werd al aangetoond bij een opwarming van slechts 0,01°C.
  1. De BioInitiative rapporten uit 2007, 2012 en updates uit 2014 en 2019, met daarin een overzicht met verwijzingen naar meer dan 3600 peer-reviewed publicaties. Van de 29 auteurs van de overzichtsartikelen in BioInitiative waren er 15 hoogleraar (prof. dr.) en 9 dr. Drie auteurs waren voormalige presidenten van de Bioelectromagnetics Society, de belangrijkste professionele organisatie op dit gebied in de wereld. In de samenvattingen van BioInitiative zijn een reeks van experimenteel vastgestelde niet-thermische biologische effecten genoemd, waaronder de hierboven genoemde effecten en verder negatieve effecten op genen, eiwitten, immuunsysteem en melatonineproductie. Tevens bleek duidelijk het extra negatieve effect voor de gezondheid van het gepulste modulatiesignaal, dat in 1975 niet bekend was. In de samenvatting staat onder meer: “Bioeffects are clearly established and occur at very low levels of exposure to electromagnetic fields and radiofrequency radiation” en “Chronic base station level exposures can result in illness.”
  1. In 2011 heeft een IARC-WHO werkgroep bestaande uit 30 specialisten van over de hele wereld (21 hoogleraren, prof. dr., en 9 senioren, dr.) de RF EMV van draadloze communicatie ingedeeld in klasse 2B, ‘mogelijk kankerverwekkend’. Dit op grond van een vastgesteld verhoogd risico op het krijgen van glioom, een kwaadaardige hersenkanker. In een artikel in The Lancet Oncology heeft deze werkgroep, eveneens in 2011, gepubliceerd dat kinderen een extra risico lopen om kanker te krijgen bij blootstelling aan RF EMV. In 2013 heeft deze groep een 429 pagina’s lange IARC-WHO monografie uitgebracht waarin naast glioom acoustic neuroma genoemd is als verhoogd risico van de RF EMV.
  1. Meer recent zijn er de NTP en Ramazzini onderzoeken waarin bij proefdieren vorming van hersen- en harttumoren is aangetoond als gevolg van mobiele telefoonstraling.

Vermeldenswaard is verder dat:

  1. De “Council of the European Union” in 1999 aan de EU lidstaten toepassing van de ICNIRP richtlijnen heeft aanbevolen. Het TNO-2020 R10094 rapport verwijst daarnaar. In dat rapport is echter niet verwezen naar resoluties van het Europees Parlement uit 2009 en van de Raad voor Europa uit 2011 over de gevaren voor de gezondheid van RF EMV en aanbevelingen om de blootstelling daaraan te beperken.
  1. Buchner en Rivasi, leden van het Europees Parlement, hebben meer recent, in juni 2020, een 98 pp lang rapport uitgebracht met als titel: “The International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection: Conflicts of interest, corporate interests and the push for 5G “. De titel is duidelijk. Over de vermeende wetenschappelijke neutraliteit en onafhankelijkheid van belangen van de Telecom industrie van de ICNIRP en haar leden zeggen de auteurs: “We show with this study that this is ‘playing with the truth’ or simply a lie.”

Het tweede onderwerp, de bovennormale EMV belasting in Herwijnen

De blootstellingslimieten volgens ICNIRP variëren van 28 V/m bij 400 MHz tot 61 V/m bij 2 GHz en daarboven. Daar blijven we met de huidige 2, 3 en 4G belastingen ruim onder. De maximale waarden die in de praktijk gemeten worden zijn circa 3 V/m.

Ook in Brussel, in Zwitserland binnenshuis en in Rusland, waar een strengere limiet van 6 V/m geldt, blijft men met 2, 3 en 4G onder deze limiet. De providers in zowel Brussel als Zwitserland hebben echter gesteld dat ze met deze 6 V/m 5G niet kunnen uitrollen. Dat betekent dat de providers er vrij zeker van zijn dat de EMV belastingen met 5G omhoog zullen gaan, iets wat in andere rapporten, duidelijk ten onrechte, door de overheid betwijfeld wordt.

In het TNO-2020 rapport staat voorts in bijlage C1 vermeld dat bij toepassing van de ordonnantie Brussel (6 V/m), de plaatsing van de SMART-L radar, met een woning op 450 m afstand niet toegestaan zou zijn, laat staan de woning op 370 m. Volgens dat TNO rapport zou plaatsing van de SMART-L radar ook in Bulgarije, Italië en Polen, vanwege de daar geldende blootstellingslimieten, niet zijn toegestaan. En de Nederlandse overheid wil deze krachtige radarinstallatie plaatsen op één van de meest ongewenste plaatsen die je maar kunt bedenken, 2 meter onder NAP, 450 meter van de dichtstbijzijnde woning, in de nabijheid van een tweede radarinstallatie en vlakbij een druk bevaren rivier met circa 120.000 – van radar voorziene – schepen per jaar.

Samenvattend kunnen we stellen dat de overheid volstrekt onverantwoord handelt door alle in overvloed aanwezige informatie over de gevaren van RF EMV voor de gezondheid van mensen terzijde te schuiven en door er de EMV van 5G en SMART-L radar EMV aan toe te voegen. En dat terwijl er nu al geen enkele verzekeringmaatschappij bereid is enigerlei gezondheidsschade veroorzaakt door EMV in haar pakket op te nemen. De overheid belast de burgers met ernstige risico’s voor de gezondheid, maar stelt zich niet aansprakelijk.

Dr. Leendert Vriens, voormalig Philips Research Fellow

* Tekst met toestemming overgenomen

N.B. Alle documenten inzake de hoorzitting staan ter inzage op deze pagina van de Tweede Kamer. De hoorzitting is terug te kijken via deze link (1:47 uur).

Lees ook het vervolgbericht:
> Herwijnen zegt NEE tegen militaire radar

In de Media:
> De Hofbar (NPO): Betuwe gaat gebukt onder plan Defensie (video 22 min.)
> Parool: ‘Bouw militair radarstation op zéér afgelegen plek, niet in Herwijnen’
> Omroep Gelderland: Inwoners Herwijnen trekken aan de bel in Den Haag om radar
> AD: Dodelijke spierziekte ALS slaat vier keer vaker toe in Herwijnen, onduidelijk of radar rol speelt
> EenVandaag: Inwoners Herwijnen verzetten zich tegen radar van Defensie: ‘Zolang er onduidelijkheid is over straling, hoeft hij er niet te komen’, zie onderstaand:


Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.