Het is een taak van de overheid om stralingsarme woongebieden mogelijk te maken

De snel toenemende digitalisering van de maatschappij heeft tot gevolg dat er steeds meer kunstmatige straling in onze directe leefomgeving aanwezig is. Voor mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling is dit een zeer zorgelijke situatie, aangezien het voor hun welbevinden noodzakelijk is om straling te vermijden. Wij vinden daarom dat het een taak is van de overheid om te zorgen dat deze groep mensen in stralingsarme gebieden kunnen wonen en leven, zodat zij op een menswaardige manier kunnen meedoen aan de samenleving en zij niet als stralingsvluchteling door het leven hoeven te gaan.

In september 2020 heeft Silvia Belgraver voor het WPEN-boek ‘Straling van alle kanten bekeken’ een artikel geschreven over de dringende behoefte aan dit soort stralingsarme woon- en leefgebieden, en welke oplossingsrichtingen er voor de overheid zijn om dit mogelijk te maken. Vanwege de recente ontwikkelingen publiceren we onderstaand het volledige artikel, zodat iedereen het kan lezen. Ook mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling hebben recht op een voor hen gezonde woon- en leefomgeving!

Realisatie van stralingsarme woongebieden

Stelling: Het is een taak van de overheid om stralingsarme woongebieden mogelijk te maken.

In de Nederlandse grondwet is vastgelegd dat iedere Nederlander recht heeft op onaantastbaarheid van zijn lichaam (art. 11); dat de zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu (art. 21) en dat de overheid maatregelen treft ter bevordering van de volksgezondheid (art. 22). Al deze grondwettelijke rechten worden momenteel geschonden, met name als het gaat om het welbevinden van mensen die gezondheidsklachten ervaren door kunstmatige elektromagnetische velden.

De Rijksoverheid heeft toegestaan dat 5G, zonder wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten, nu wordt uitgerold in heel Nederland. Zij heeft er tijdens het kort geding van Stichting Stop5GNL op 4 mei 2020 actief voor gestreden om de frequentieveiling van 5G door te kunnen laten gaan, ondanks alle aanwijzingen en signaleringen dat er wel degelijk sprake is van onwenselijke en zelfs schadelijke gezondheidseffecten voor mensen, dieren en milieu.

Bij de frequentieveiling die in juli 2020 plaatsvond heeft zij met wetgeving afgedwongen dat telecomaanbieders verplicht moeten zorgdragen voor een mobiele dekking van 98% van het grondgebied van elke gemeente. Dit zal gehandhaafd gaan worden met enorme dwangsommen als de telecomaanbieders daar niet aan voldoen. Oftewel de overheid zorgt ervoor dat stralingsarme gebieden in Nederland nagenoeg overal verdwijnen. Maar waar kunnen mensen die wel degelijk gezondheidsklachten ervaren door straling dan nog wonen en leven? De overheid is er toch voor alle Nederlanders?

Straling vermijden als dagtaak
Een snel toenemend aantal mensen ervaart nu al (ernstige) gezondheidsklachten door straling van de huidige zendmasten en wifi. Volgens schattingen betreft dit 3 tot 7% van de bevolking. Als je gezondheidsklachten ervaart door straling dan is het van het allergrootste belang dat je blootstelling aan straling vermijdt. Dat is nu al een enorme opgave en dan is 5G nog niet eens uitgerold. Veel mensen zijn inmiddels de wanhoop nabij. Vanwege de komst van steeds meer nieuwe zendantennes en/of wifi van buren, moeten zij steeds maar weer opnieuw verhuizen. Er is inmiddels bijna nergens meer een plek waar ze nog kunnen zijn. Ze worden buitengesloten en kunnen niet meer meedoen aan de samenleving, terwijl ze dat juist wel heel graag willen.

Zelf ben ik daar ook een voorbeeld van. Een aantal jaren geleden kreeg ik allerlei onverklaarbare gezondheidsklachten die in hoog tempo steeds erger werden. Gelukkig ben ik er nog net op tijd achter gekomen dat er een relatie met straling was. Door vervolgens structureel straling te vermijden ben ik weer helemaal opgeknapt. Maar straling vermijden wordt steeds lastiger aangezien de stralingsarme gebieden in hoog tempo verdwijnen. Ook ik ben al diverse keren verhuisd vanwege zendantennes in mijn woonomgeving en ik weet niet hoe lang ik nog kan blijven wonen in mijn huidige huis. Ik voel mij inmiddels letterlijk een stralingsvluchteling.

Mijn vorige werkgever heeft in 2019 mijn arbeidsovereenkomst beëindigd omdat ze over wilden gaan op het ‘nieuwe draadloze werken’. En daar paste ik met mijn (in Nederland) niet-erkende aandoening niet in. Werkgevers vinden wifi vanzelfsprekend en vinden mijn aandoening maar veel gedoe en blijven daar liever van weg. En niet alleen op het werk, overal is tegenwoordig wifi, waardoor ik niet meer met de trein of bus kan reizen, niet meer naar de bibliotheek kan, niet meer naar restaurants, hotels, bioscoop, concert, verjaardagen, op vakantie, etc. Noodgedwongen word ik sterk in mijn bewegingsvrijheid beperkt. De maatregelen rondom het coronavirus hebben op mijn leven dan ook niet zo’n grote impact gehad. “Social distancing” is voor mij al jaren business as usual. Mijn gezondheid is het belangrijkste, dus ik heb geen andere keuze. Maar in de afgelopen jaren is mijn leefwereld wel steeds kleiner geworden.

En was ik nu maar een uitzondering, maar dat is zeer zeker niet het geval. In 2017 ben ik gestart met de website www.stralingsbewust.info om andere mensen preventief te informeren dat straling wel degelijk gezondheidsklachten kan veroorzaken. Inmiddels krijg ik zo’n 50 mailtjes per dag. Het onderwerp leeft. Regelmatig zitten daar ook berichten tussen van mensen met uiterst schrijnende ervaringen. Een overheid die ze niet serieus neemt, niemand die ze helpt en mensen die niet meer weten waar ze nog kunnen wonen en leven en die ten einde raad zijn. Ze zitten bijvoorbeeld noodgedwongen opgesloten in een camper ergens in een afgelegen gebied en vragen zich af wat de zin van het leven eigenlijk nog is als je de camper niet meer uit kan. Een verplichte eenzame opsluiting terwijl je toch echt geen crimineel bent. Dit is voor vele mensen geen menswaardig leven meer! Dat moet anders. En dat kan ook anders. Zelfs op een relatief gemakkelijke wijze als de politiek dit ondersteunt.

Oproep aan de overheid: Stralingsarme woongebieden
Wij stellen daarom voor om op diverse locaties in Nederland stralingsarme woongebieden te gaan realiseren. Het idee daarbij is dat mensen die stralingsarm willen wonen gezamenlijk op een specifieke locatie gaan wonen, waardoor het voor overheden en telecomaanbieders voor die locaties niet nodig is om te zorgen voor een intensieve draadloze dekking. De gebruikelijke “stralingsarme” dekking is ruim voldoende om bijvoorbeeld het alarmnummer 112 mobiel te bereiken.

Ook de groep mensen die niet zozeer vanuit gezondheidsoverwegingen maar vanuit bijvoorbeeld de wens om in harmonie met de natuur te leven, zou in zo’n stralingsarm gebied terecht kunnen. Het is belangrijk dat er keuzevrijheid blijft bestaan. Vanwege regionale gebondenheid komt er bij voorkeur in iedere provincie tenminste één stralingsarm woongebied. Voor urgente situaties is het van belang dat er op korte termijn al een eerste woonlocatie beschikbaar komt. Wij denken dat dit prima te realiseren valt. Dus de vraag is eigenlijk vooral: Waarom niet? Het levert juist vele voordelen op. Wat is erop tegen als gelijkgestemde mensen gezamenlijk in een stralingsarm gebied willen wonen? Waarom is dat er eigenlijk niet allang?

Het belangrijkste criterium voor een stralingsarm woongebied is uiteraard dat het gebied stralingsarm is én blijft. Er is een verschil tussen stralingsarm en stralingsvrij. Het fenomeen stralingsvrij houdt in dat er helemaal geen straling aanwezig is op een locatie. Dat is tegenwoordig bijna niet meer te vinden in Nederland en dat hoeft ook niet. Onze wens is een stralingsarme locatie. Dit betekent een locatie met een zeer beperkte hoeveelheid straling van zendantennes. Om 112 te kunnen bellen is bijvoorbeeld maar heel weinig mobiele dekking nodig, dus dat zal in veruit de meeste gebieden geen probleem zijn. Ook wij vinden het uiteraard belangrijk dat het alarmnummer gebeld kan worden in geval van nood. Een ander belangrijk punt is de gewenste beschikbaarheid van internet en telefonie: dat kan beter, veiliger en sneller via een bekabelde wijze. Dus stralingsarm wil niet zeggen “geen internet”.

Bij stralingsarm denken wij zelf qua richtlijn aan een maximale stralingsbelasting van 10 microwatt per vierkante meter conform de SBM 2015-normen. Deze blootstellingsnormen zijn aanzienlijk lager dan de richtlijnen van de ICNIRP die de Nederlandse overheid vreemd genoeg nog altijd hanteert. In de praktijk zal dit, afhankelijk van de specifieke situatie, neerkomen op een afstand tot lokale zendmasten van ten minste 500 meter tot 1 kilometer. We denken daarbij vooral aan een “groen” buitengebied met veel bomen en bosschages er omheen. Bomen houden namelijk heel goed straling tegen en vormen daardoor een natuurlijke buffer.

Daarnaast heeft het gebied bij voorkeur weinig inwoners, bebouwing, industrie en wegen en is de locatie zelf ten minste één hectare groot zodat deze groep mensen ook in de buitenlucht kan verblijven en enige beweeg- en leefruimte heeft. Verder dient het gebied geschikt te zijn (of gemaakt te kunnen worden) voor bewoning en bij voorkeur ook voor desgewenst (kleinschalige) werkactiviteiten. Bewoning kan zowel groepswonen zijn, als individuele wooneenheden en naast permanente ook tijdelijke woonoplossingen. Dat zou ook kunnen in combinatie met andere doelgroepen, denk aan jongeren en tiny houses (mits stralingsarm).

Een stralingsarm woongebied zou bijvoorbeeld een mooie invulling kunnen zijn voor de agrarische terreinen (met of zonder bebouwing) die momenteel in grote hoeveelheden vrijkomen en waarvoor een nieuwe bestemming gevonden moet worden. Verder kan ook gedacht worden aan een leegstaand of binnenkort leegkomend klooster, fort, zorgcomplex, rijksmonument, landgoed of locatie in het buitengebied waar een nieuwe of betere invulling voor wordt gezocht, of een relevante locatie in de portefeuille van het Rijksvastgoedbedrijf.

Mogelijkheden in wet- en regelgeving
De Rijksoverheid heeft vastgesteld dat telecomaanbieders op 98% van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeente mobiele dekking moeten realiseren. In het besluit van de Staatssecretaris van EZK van 6 maart 2020 (WJZ/20062913, Toelichting, artikel 3.8.2) staat te lezen dat er voor deze dekkingseis een uitzonderingspositie is gecreëerd voor de Natura 2000-gebieden; de gebieden die vallen onder de bescherming voor radioastronomie en voor de buitenwateren. “In deze gebieden hoeft niet voldaan te worden aan de dekkingseisen. De 98% dekkingseis geldt dan voor het resterende grondgebied van een gemeente.”

Ons voorstel is om aan deze uitzonderingsposities de ‘stralingsarme woongebieden’ toe te voegen. Binnenkort zal het wetsvoorstel Telecomcode besproken worden in de Tweede Kamer, dus dit is een goed moment om deze aanvulling daar gelijk in mee te nemen. Er kunnen gezamenlijk afspraken gemaakt worden wat de exacte criteria zijn van een ‘stralingsarm woongebied’. Te denken valt aan een kwaliteitskeurmerk of een registratieregister, zodat duidelijk is welke gebieden hier onder vallen.

Indien de Rijksoverheid op deze wijze geen uitzonderingspositie wil realiseren voor de stralingsarme woongebieden, kan in ieder geval de 2% niet-dekkingsplicht hiervoor benut worden. Het nadeel van deze oplossing is dat de stralingsarme woongebieden dan ten koste gaan van de 2% niet-dekkingsplicht. Aangezien er altijd plekken binnen gemeenten over blijven waar dekking redelijkerwijs niet realiseerbaar is, kan dit onwerkbare situaties opleveren. In het Toezichtarrangement Mobiele Communicatie van 3 maart 2020 zijn sancties opgenomen voor telecomproviders die niet aan de 98% dekkingsverplichting voldoen (van dwangsommen tot uiteindelijk intrekking van de vergunning). De stralingsarme gebieden kunnen hierdoor dus tot frictie tussen gemeenten en telecomaanbieders leiden. Het realiseren van de eerdergenoemde uitzonderingspositie heeft dan ook sterk de voorkeur.

In gesprek met Mona Keijzer
Staatssecretaris Mona Keijzer heeft de stralingsbewuste organisaties Stichting EHS, CPLD Vereniging en burgercollectief StralingsBewust.info uitgenodigd voor een gesprek over de maatschappelijke bezorgdheid over straling. Dit gesprek heeft op 10 juni 2020 plaats gevonden bij het Ministerie van EZK in Den Haag, waarbij ook diverse beleidsmedewerkers aanwezig waren. Een van de gespreksonderwerpen was de schrijnende situatie van mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling en de noodzaak tot het realiseren van stralingsarme woongebieden.

De staatssecretaris nam de problematiek serieus en gaf aan dit te willen bespreken met de bewindspersonen van het Ministerie van VWS, vanwege de gezondheidsaspecten, en het Ministerie van Binnenlandse Zaken, vanwege de betrokkenheid van gemeenten en provincie. Ze heeft ons gevraagd om een overzicht van concrete oplossingen voor haar op een rijtje te zetten en gaf aan met ons in gesprek te willen blijven en open te staan voor een vervolg. Op 7 juli 2020 hebben wij de door ons voorgestelde oplossingen aan haar doen toekomen, waaronder ook het voorstel voor de eerdergenoemde uitzonderingspositie voor stralingsarme woongebieden. We verwachten na het zomerreces hier gezamenlijk verder invulling aan te kunnen geven.

Burgerinitiatief Stralingsbewust Wonen
In maart 2020 is burgerinitiatief Stralingsbewust Wonen opgericht om stralingsarme woongebieden te gaan realiseren. We zijn momenteel aan het zoeken naar potentiële woongebieden in Nederland die stralingsarm zijn. We hebben een uitgebreid interesseformulier geplaatst om inzicht te krijgen in hoeveel mensen hier serieuze interesse in hebben, hoe de woongemeenschappen er uit zouden kunnen zien en wie er mee willen helpen in het realiseren hiervan.

Inmiddels zijn er al 389 potentiële bewoners voor zo’n stralingsarm woongebied in Nederland [per 28 december 2020 zijn dit 430 mensen]. De leeftijden van de geïnteresseerden lopen uiteen van 24 tot 73 jaar; van jonge gezinnen tot gepensioneerden. Van de aanmeldingen is ongeveer een derde een aanmelding met een of meer (jonge) kinderen. Het betreft een diverse groep enthousiaste mensen met veel ideeën, kennis, ervaring en kwaliteiten. Zodra we meer bekendheid gaan geven aan dit initiatief, zal dat aantal ongetwijfeld nog flink gaan groeien. Daarnaast hebben we inmiddels een uitgebreid netwerk aan samenwerkingspartners en experts op het gebied van het feitelijk oprichten en inrichten van nieuwe woongemeenschappen.

Gemeenten zijn geïnteresseerd
Ook gemeenten blijken interesse te hebben. Op 29 mei 2020 hebben we vanuit burgerinitiatief Stralingsbewust Wonen aan alle 355 gemeenten een brief gestuurd met de vraag of er in hun gemeentegebied stralingsarme locaties beschikbaar zijn en of ze een stralingsarm woongebied mogelijk willen maken. We hebben tientallen reacties gehad van gemeenten die de problematiek herkennen en die aangeven open te staan voor dergelijke oplossingsgerichte burgerinitiatieven. Tegelijkertijd zien zij zich enorm beperkt door de 98% dekkingsverplichting die hen door de Rijksoverheid wordt opgelegd en missen ze handvatten over hoe zij zo’n gebied mogelijk zouden kunnen maken binnen de huidige wet- en regelgeving.

In allerlei gemeenten zijn nu groepen burgers in gesprek met de gemeenteraad om te bespreken of er stralingsarme woongebieden gerealiseerd kunnen worden. Op 25 augustus 2020 was er bijvoorbeeld een politieke dialoogavond in gemeente Westerveld inzake beleid voor antennes en zendmasten. Tijdens deze avond bleek er een brede consensus in de gemeenteraad te zijn voor het mogelijk maken van een pilot voor een stralingsarm woongebied. Het is dan ook belangrijk dat er op korte termijn een beleidskader wordt vastgesteld zodat gemeenten weten wat hierin hun handelingsperspectieven zijn. [Zie ook dit vervolgbericht van Dagblad van het Noorden.]

Nu doorpakken (aanbevelingen voor politici en beleidsmakers)
Samenvattend kunnen we concluderen dat er zeker serieuze interesse is bij burgers om in een stralingsarm woongebied te wonen, dat diverse gemeenten bereid zijn om daaraan mee te werken en dat de Rijksoverheid dit mogelijk kan maken door een uitzonderingspositie te regelen in de Telecommunicatiewet. De verwachting is dat mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling zullen opknappen in een stralingsarme omgeving, waardoor ze weer volwaardiger mee kunnen doen aan de samenleving. En dat is in het belang van iedereen. Dus waarom zouden we nog langer wachten om dit probleem op te lossen?

Wij roepen de Rijksoverheid en alle politieke partijen hierbij dan ook op om de grondwet na te leven, om haar zorgplicht op te pakken en om op korte termijn stralingsarme woongebieden mogelijk te maken. De nood is hoog!

Benodigde randvoorwaarden voor de realisatie van stralingsarme woongebieden zijn o.a.:

Vaststellen van handelingsperspectieven voor gemeenten, provincies en telecomaanbieders. Hiervoor kan de uitzonderingspositie of 2% niet-dekkingsplicht benut worden (zie bovenstaand). Te realiseren beleid afstemmen met de Ministeries van Volksgezondheid en Binnenlandse Zaken.
Stralingsarme woongebieden regionaal/lokaal een plek geven in de Omgevingsvisie en in de jaarlijkse plaatsingsplangesprekken van de gemeenten met de telecomaanbieders.
Gemeenten, provincies en telecomaanbieders dienen stralingsarme woongebieden mogelijk te maken en te respecteren. Dat houdt o.a. in: geen nieuwe zendantennes, bestaande zenders eventueel aanpassen (zenders anders richten) en geen mobiele- of 5G-applicaties in stralingsarm woongebied. De dekking zal altijd voldoende zijn om ter plaatse bijvoorbeeld het alarmnummer 112 te bellen.
Overleg faciliteren met gemeenten, VNG, ministerie van Binnenlandse Zaken, telecomaanbieders, Monet en stralingsbewuste organisaties. En overleg bevorderen tussen “naburige gemeentes en telecombedrijven” om indien mogelijk de 2%-gebieden te koppelen, zodat een groter grondoppervlak wordt bereikt.
Hulp bij het op korte termijn vinden van een eerste mogelijke locatie. Inventarisatie van zogenaamde “quick win locaties” (locaties van gemeenten, Rijksvastgoedbedrijf, ministerie van Defensie en LNV, Staatsbosbeheer e.d.).
Financiële ondersteuning voor een pilot om een eerste stralingsarm woongebied te realiseren. De Rijksoverheid heeft bij de frequentieveiling, die in juli 2020 heeft plaats gevonden, een bedrag van 1,23 miljard euro ontvangen van de telecomaanbieders. Een deel van dit bedrag zou hiervoor gebruikt kunnen worden.

Ook mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling hebben recht op een voor hen gezonde woon- en leefomgeving!

Silvia Belgraver

Zie voor meer informatie onze pagina over Stralingsbewust Wonen.

Naschrift: Ik heb mij hier beperkt tot het weergeven van mijn visie op stralingsarme woongebieden. Tegelijkertijd zou ik ook graag zien dat er een moratorium komt op de uitrol van 5G; dat er eerlijke voorlichting komt voor burgers, huisartsen, scholen en gemeenten over de gezondheidsrisico’s van straling; dat er een maatschappelijk debat komt over nut, noodzaak en consequenties van 5G; dat gemeenten hun autonomie en regierol behouden in hun eigen regio en dat er onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek gedaan gaat worden naar de biologische- en lange termijn effecten van straling op de volksgezondheid en de gevolgen voor dieren, natuur en milieu, alsmede dat deugdelijk onderzoek plaatsvindt naar de veronderstelde en waarschijnlijke relatie tussen het enorm toegenomen aantal SOLK-klachten en straling.

Update:
Op 14 oktober hebben wij tot onze grote verbazing een zeer teleurstellende brief van Mona Keijzer ontvangen, waaruit geen enkele bereidwilligheid blijkt om zich op wat voor manier dan ook in te willen zetten voor mensen die gezondheidsklachten ervaren door straling en de realisatie van stralingsarme woongebieden. Op 2 december hebben we haar een nieuwe brief gestuurd met het dringende verzoek om ons niet in de steek te laten en haar stellingname te heroverwegen. We zijn nog in afwachting van een reactie op deze brief.

Op 20 november is er namens staatssecretaris Mona Keijzer een internetconsultatie gestart inzake het Besluit om de discutabele ICNIRP-blootstellingsrichtlijnen landelijk vast te stellen, waardoor gemeenten niet meer in staat zullen zijn om lokaal eigen lagere limieten te hanteren om de gezondheid van haar burgers te beschermen. Hiermee worden onze mogelijkheden dus nog verder ingeperkt. Geef ook jouw reactie op deze internetconsultatie! Reageren kan nog tot 4 januari 2021.

Op 18 december 2020 was er het heugelijke nieuws dat eindelijk een rechter het lef heeft gehad om op te komen voor de gezondheid van burgers. De rechter heeft erkend dat er sprake is van verhoogde gezondheidsrisico’s ruim onder de blootstellingslimieten. Hij heeft geoordeeld dat er bij de plaatsing van zendantennes rekening gehouden moet worden met de gezondheidsbelangen van omwonenden die gevoelig zijn voor straling. Een enorme doorbraak!

Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.