Dialooggroep Stralingsbewust Utrechtse Heuvelrug gaat al sinds 2017 proactief en samenwerkingsgericht het gesprek aan met lokale gemeenteraadsleden en wethouders over de risico’s van “slimme” lantaarnpalen en 5G. En met succes.
In onderstaand artikel deelt Marnix Lamers van Dialooggroep Stralingsbewust Utrechtse Heuvelrug zijn ervaringen en geeft hij praktische suggesties voor andere lokale groepen. Zo bleken bijvoorbeeld een goede verstandhouding met de griffie en informeel praten met gemeenteraadsleden van groot belang te zijn. We hopen met dit artikel ook jou te inspireren om constructief het gesprek aan te gaan met jouw gemeente.
5G coming to town, wat te doen?
Eind 2017 werd bij ons bekend dat bij de aanbesteding van de nieuwe lantaarnpalen in onze gemeente Utrechtse Heuvelrug (bijna 50.000 inwoners), 5G en Wifi mogelijk zouden worden toegevoegd als functionaliteiten. Bij ons gingen alle seinen op rood. Dat nooit…
Hoe kun je dan als burgergroep je boodschap overbrengen die 180 graden anders is dan die van de lokale politiek? Hoe gaan ze echt naar je luisteren? Ons team vormde zich razendsnel.
Een beroep doen op de griffie
We noemden ons: ‘Stralen Doen We Liever Zelf’, wat goed overkwam: positieve naam met knipoog. Begin 2018 stuurden we een stevige, maar keurige, goed onderbouwde brief aan alle raadsleden en een persbericht aan media. Dat was nuttig, leverde ook diverse publiciteit op, maar de echte sleutel bleken twee andere acties: contact met de griffie, en informeel praten met raadsleden.
De griffie als orgaan kennen veel lokale groepen niet echt en slaan ze dus vaak over. Eén van ons wist echter al dat de griffie niet alleen notuleert e.d., maar ook de raadsagenda mede bepaalt. En ook bepaalt wie er gehoord worden in de processen (ook vanuit signalen in de samenleving) en met hen afstemt wanneer aanschuiven bij de officiële raadsvergaderingen… Kijk, dat is andere koek.
Ons geluid kwam aan tafel
De griffier zag in het eerste telefoongesprek direct in dat onze boodschap iets toevoegde. Wat wij zeiden, was simpelweg nog niet ter tafel gekomen. Dus maakte hij zich er hard voor dat dat geluid spoedig aan tafel moest komen.
Eigenlijk bewoog de raad al naar de Besluitvormingsfase, maar op basis van onze inbreng in de raadsvergadering werd dat teruggezet naar de Beeldvormingsfase. Onze gemeente (net als anderen) hanteert namelijk het BOB-proces: Beeldvorming – Oordeelsvorming – Besluitvorming. Een mooi en simpel model.
Dat voelde al als kleine winst. De raad zag al snel in dat de materie zo complex is, dat er meer informatie moest komen. Toen hebben we een raadsinformatiebijeenkomst voorgesteld. Zo kun je dus als burgers de bestaande instrumenten gebruiken. Die zijn er voor. Zo’n avond is een extra avond, inzoomend op een voor de raad relevant thema. Wij mochten zelfs de meerderheid van de sprekers aandragen voor die bijeenkomst. Op die manier kun je uiteraard flink je stempel erop drukken. Al met al kwamen onze 5G- en andere stralingszorgen erg goed over, mede doordat we zeer deskundige sprekers hadden gecharterd. (Ik noem hun namen niet, want ze worden al overvraagd.)
Ons kernargument was: ‘Beste raad, ga uit van eigen regie. Geef dat niet uit handen’. Dat was raak. Want de raad heeft daarna besloten dat wat er ook zou gebeuren, het altijd voorgelegd zou moeten worden aan de raad. De winnaar van de aanbesteding zou nooit de vrije hand krijgen.
Aanbesteding mislukt
De aanbesteding voor de nieuwe lantaarnpalen is gedaan, maar mislukt. Gelukkig niet vanwege 5G e.d., maar om heel basale redenen: de match aanbod en prijs en technische/infrastructurele voorwaarden was bij lange na niet oké voor de gemeente.
Maar we zijn er nog lang niet
Ondertussen dendert de landelijke 5G-trein zeer stevig voort. Ondanks vele zeer kritische signalen is de landelijke politiek tot nu toe niet te vermurwen. Het krachtenveld van de telecom is ook te groot, zo lijkt het.
Kun je dat, een echte dialoog voeren?
Sinds voorjaar 2020 noemen we ons ‘Dialooggroep’. Voluit: Dialooggroep Stralingsbewust Utrechtse Heuvelrug – (ondertitel:) Stralen Doen We Liever Zelf. Dat komt nog constructiever over. Het drukt uit waar het ons om gaat: werkelijk in verbinding blijven en naar elkaar luisteren. Gelukkig hebben wij een raad die dat doet.
Dialoog betekent elkaar willen begrijpen. Versus een discussie of debat waarin mensen elkaar (meestal) willen overtuigen en vaak genoeg willen wegblazen. Dialoog vraagt om goede gesprekstechnieken en rollen, en goede voorbereiding. Veel mensen hebben het beeld dat een dialoog te lief is en niet resultaatgericht, maar dat is onzin in mijn beleving. En het label Stralingsbewust hebben we overgenomen omdat dat ons landelijk meer bundelt.
Toen werd alles anders
Dan is er Corona, en de behoefte om met de raad te communiceren wordt door de denderende trein alleen maar groter. Dus hebben we op 9 juni 2020 een webinar georganiseerd voor en door onze raadsleden, en verder voor betrokken inwoners van onze gemeente en daar buiten. Op het programma een goede uitleg van 5G en de risico’s, en ook veel ruimte voor vragen. Met name door twee raadsleden uit andere gemeenten als sprekers te vragen bleek een goede zet. Helaas deden er maar drie raadsleden uit onze gemeente mee (bij drie anderen ging technisch iets mis), maar daarmee was wel zo’n 40% van de raad vertegenwoordigd. De opname hebben we natuurlijk breed gedeeld.
Reflectie
We hebben een goede positie verworven, op de Heuvelrug. Waarom? Volgens ons omdat we overal respectvol zijn geweest, niemand beledigd hebben e.d. En cruciaal qua positionering: we zijn ook vanaf het begin (en dit jaar nog explicieter) aan de kant van de raad gaan staan, en niet tegen de raad in gegaan. Wel onafhankelijk blijven, dat voorop, maar door hun bril en belangen kijken naar bijvoorbeeld de VNG, de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Dan zie je al snel dat je gemeente en jij wel degelijk een gemeenschappelijk belang hebben: zuivere besluitvorming vanuit lokale autonomie. Als die onder druk staat, is dat niet goed voor de raad. Natuurlijk kunnen raadsleden dan nog steeds denken: ‘we doen wat moet’, maar hier zit wel de enige echte opening naar de stellingname dat het allemaal niet zo verstandig is. Velen zijn echt wel gevoelig voor het punt ‘bestuurlijke autonomie’.
Over keiharde actie
We zijn vriendelijk, en in zekere zin geduldig. Wel wil ik kwijt dat afhankelijk van wat ik nodig vind, ik ook harde actie niet uitsluit. Begrijp me goed: dat kan prima respectvol, zonder lading, drama en vechten. Kus de gezonde warrior in jezelf wakker. Let wel, dat is de landelijke arena – een wereld van verschil met lokaal. Lokaal stel ik me anders op – tenzij ook daar iets anders nodig zal blijken. Want er staat veel teveel op het spel (ons mens-zijn) om alleen maar afwachtend te zijn.
Onze suggesties voor andere lokale groepen:
- Kies een grondhouding: ga ik actievoeren tegen mijn gemeente, of kies ik voor een adviseursrol?
- Hanteer een doordachte communicatiestrategie. Zorg voor een kraakheldere kernboodschap. Bijvoorbeeld: ‘Raad, blijf staan voor je autonomie en regie’.
- Vraag constructief wat je mogelijkheden zijn als burgergroep: ‘Hoe kunnen wij onze stem inbrengen in dit proces? Raadsleden en griffie helpen je dan wel.
- Vraag hulp bij medestanders lokaal. Gebruik een maillijst. Vraag hen mee te helpen. Vergroot de kritische massa.
- Deel taken op in je team, zodat veel mensen kunnen bijdragen. Zorg voor een goed kernteam, niet te groot. Wees flexibel in wie wat wanneer doet.
- Zorg voor je energie, dat niemand leegloopt op dit dossier. Het is taai, de krachten zijn erg groot. Benoem één persoon die de groepsflow in de gaten houdt en ieders welzijn. Want we zijn natuurlijk allemaal druk. Het is ook bizar dat wij burgers onbetaald, met veel deskundigheid en betrokkenheid, werk van professionals die feitelijk vaak minder deskundig zijn (want geen benul van dat de stralingsnormen niet kloppen, van gezondheidsschade, etc.) willen ombuigen. Blijkbaar is dat de werkelijkheid.
- Besef dat raadsleden overvoerd worden met informatie. Zoek het vooral in informele contacten. Maak een persoonlijke afspraak.
- Besef: raadsleden zijn erg gevoelig voor beweringen van bijvoorbeeld GGD, RIVM, Gezondheidsraad. Als je een ander geluid brengt, moet je het goed onderbouwen. En rustig, zonder lading, overbrengen.
- Wethouders en raadsleden zitten ook in hun rol en het wordt hen opgelegd van bovenaf. Tenzij ze echt gaan staan voor hun bestuurlijke autonomie. Niet makkelijk met zoveel druk van EZK en VNG, maar wel waar wij als lokale groepen nu zwaar op moeten inzetten.
- Spreek raadsleden aan op dat zij toch echt verantwoordelijk zijn voor onze gezondheid en leefomgeving. Als het mis gaat, is de overheid verantwoordelijk: zij dus. Bovendien kost schade de gemeenschap veel geld. De overheid moet meewerken, zegt de Europese Commissie, aan de 5G-uitrol. Maar dat wil niet zeggen dat raadsleden alles kunnen afschuiven. Zie ook de uitstekende sheets van het 5G-webinar voor gemeenten eerder dit jaar en meer informatie over dat webinar.
Tot slot
Ik geloof dat 5G, zeker voor wat betreft de hoge frequenties gestopt wordt. We moeten doorgaan met onze inzet. De wal zal het schip keren. Houd vol!
Al met al biedt ook 5G een spiegel aan onze samenleving. Zijn we bereid daar echt in te kijken? Want wij zijn het zelf die hier, op welke manier ook, ruimte aan gegeven hebben. Dan is het ook aan ons de volle verantwoordelijkheid te nemen richting onze medeburgers, overheid, telecomindustrie, etc.
Marnix Lamers
Stralingsbewust Utrechtse Heuvelrug/Stralen Doen We Liever Zelf
Correspondentie via: stralingsbewustutr.heuvelrug@gmail.com
Vind ons op Facebook: Stralen doen we liever zelf
Naschrift:
Dit artikel is ook verschenen in het boek ‘Straling van alle kanten bekeken‘, dat het Wetenschappelijk Platform EMF Nederland vorige week publiceerde. In dit boek staat nog veel meer uiterst interessante informatie. Je kunt dit boek bijvoorbeeld ook aan jouw gemeente aanbieden, zodat zij alle informatie en adviezen zelf nader kunnen onderzoeken.
Lees ook:
> Slimme of toch liever domme lantaarnpalen? (over eerdere acties van inwonersgroep ‘Stralen doen we liever zelf’)
> Bijna 90% van de gemeenten heeft te maken met zorgen over gezondheidsrisico’s 5G
> Actiegroep brengt gevolgen straling op ecosysteem onder de aandacht bij gemeente
> Alle gemeenten per brief geïnformeerd over kritiek van 20-tal gemeenten op wetsvoorstel verplichte medewerking uitrol 5G
Waardeer je deze website?
Overweeg dan ook eens om een donatie te doen, zodat de website ook in de toekomst kan blijven bestaan.